Εμφράξεις (σφραγίσματα)

Τι είναι η έμφραξη - σφράγισμα

Η έμφραξη, (το σφράγισμα) αποτελεί μια από τις πιο συνηθισμένες οδοντιατρικές πράξεις. Αποκαθιστά την κατεστραμμένη οδοντική ουσία της μύλης του δοντιού που προκαλείται από την τερηδόνα ή από κάποιο ατύχημα.

Ο εντοπισμός της τερηδόνας μπορεί να γίνει από τον οδοντίατρο κατά τον συνήθη εξαμηνιαίο έλεγχο ή και από τον ασθενή (τουλάχιστον για τις περιοχές που μπορεί να αντιληφθεί ότι υπάρχει). Είναι μία οδοντική νόσος που καταστρέφει την αδαμαντίνη η οποία αποτελεί το αρχικό στρώμα των δοντιών. Ακολούθως συνεχίζει να επεκτείνεται, ώσπου να φτάσει στο μέρος που βρίσκεται το νεύρο (ο πολφός) κάθε δοντιού και σταδιακά το καταστρέφει ολοσχερώς.

Ο πόνος στην προκειμένη περίπτωση είναι οξύς, αφόρητος και πιθανά το δόντι να χρειαστεί απονεύρωση ή ακόμα και εξαγωγή. Οι ιστοί που καταστρέφει η τερηδόνα δεν αναγεννιούνται όμως η επέκταση της νόσου και οι επιπλοκές της, μπορούν να αποτραπούν με την τοποθέτηση των σφραγισμάτων.

Είδη εμφράξεων

Τα σφραγίσματα χωρίζονται σε 2 κατηγορίες: στα μαύρα και στα λευκά.

Τα μαύρα σφραγίσματα αποτελούνται από ένα κράμα μετάλλων που ονομάζεται αμάλγαμα και χρησιμοποιούνται εδώ και περίπου 180 χρόνια από τους οδοντιάτρους.

Η συγκεκριμένη έμφραξη, είναι μια μίξη απο υλικά όπως ο ψευδάργυρος ο άργυρος, κασσίτερος και ο χαλκός, σε συνδυασμό με τον υδράργυρο, που στην αρχή είναι μαλακός αλλά στη συνέχεια πήζει και μπορεί να αντέξει τις δυνάμεις που αναπτύσσονται στο ανθρώπινο στόμα, οπότε είναι ιδανική για τα οπίσθια δόντια, όπου η μάσηση είναι πολύ δυνατή. Έχει αποδειχθεί ότι αυτού του είδους οι εμφράξεις δεν «κολλάνε» πάνω στο δόντι απλά συγκρατούνται μηχανικά, σε αντίθεση με τα λευκά σφραγίσματα τα οποία δημιουργούν ένα χημικό δεσμό με το δόντι.

Τα λευκά σφραγίσματα, αποτελούνται από σύνθετη ρητίνη που είναι ένα πολυμερές υλικό υψηλής αισθητικής, καθώς δεν ξεχωρίζουν χρωματικά από το φυσικό δόντι και διαθέτουν ειδικό χρωματολόγιο.

Το ίδιο υλικό χρησιμοποιείται και για τις όψεις των μπροστινών δοντιών (bonding) το οποίο δίνει τη δυνατότητα στον οδοντίατρο να τροποποιήσει το σχήμα, το μέγεθος και το χρώμα των πρόσθιων δοντιών.

Τα τελευταίας γενιάς σφραγίσματα (σύνθετης ρητίνης), είναι κατάλληλα και για τις μεγάλες αποκαταστάσεις (οπίσθια, συνήθως, δόντια), Πλέον μπορούν να επιδιορθώσουν τις καταστροφές τους και να αντέξουν τις δυνάμεις της έντονης μάσησης, οπότε θεωρούνται τουλάχιστον ισάξια στην αντοχή, αν όχι καλύτερα από τα μαύρα.

Διαδικασία τοποθέτησης της έμφραξης

Πρώτα, ο οδοντίατρος, αν χρειαστεί, χορηγεί ένεση τοπικής αναισθησίας, ούτως ώστε να αναισθητοποιηθεί η περιοχή γύρω από τα δόντια. Ακολούθως, απομακρύνει τον χαλασμένο οδοντικό ιστό και τέλος αντικαθιστά το κομμάτι του δοντιού που λείπει με το σφράγισμα που απαιτείται (αμάλγαμα ή ρητίνη).

Πιο αναλυτικά:

Γίνεται η έκλυση του δοντιού με υπόθερμο νερό και στέγνωμα με αέρα. Εν συνεχεία, ο οδοντίατρος χρησιμοποιεί υψηλόστροφο τροχό, για να αφαιρέσει την τερηδονισμένη αδαμαντίνη μέχρι να καθαριστεί πλήρως από το δόντι και επαναλαμβάνει την έκπλυση του δοντιού με υπόθερμο νερό και το στέγνωμα με αέρα.

Ο χώρος της έμφραξης διαμορφώνεται κατάλληλα και εφαρμόζεται το επανορθωτικό υλικό που σκληραίνει σε λίγα λεπτά. Από εδώ και πέρα η διαδικασία διαφοροποιείται ανάλογα με το είδος του εμφρακτικού υλικού που θα χρησιμοποιηθεί.

Ακολούθως, προσαρμόζεται κατάλληλα η μασητική επιφάνεια ελέγχοντας την σύγκλειση, διαμορφώνεται το σχήμα και τα όρια της έμφραξης και τέλος η διαδικασία ολοκληρώνεται με την στίλβωση και τη λείανση του σφραγίσματος.

Ανάλογα με την σοβαρότητα της βλάβης από την τερηδόνα, σε ορισμένες περιπτώσεις είναι πιθανόν να χρειαστεί να ακολουθήσουν κάποιες εναλλακτικές ή επιπρόσθετες θεραπείες, όπως, η ενδοδοντική θεραπεία, η τοποθέτηση γέφυρας, η εξαγωγή δοντιού, η τοποθέτηση εμφυτεύματος και στεφάνης, εργασίες που πραγματοποιούνται κατά κόρον στο οδοντιατρείο της Dr Ευαγγελίας Μιχαηλίδου.

Μεταλλικό σφράγισμα ή σφράγισμα ρητίνης;

Έμφραξη μεταλλική –Θετικά και αρνητικά

Οι οδοντίατροι εκτιμούν ότι το αμάλγαμα είναι ένα αξιόπιστο υλικό που σε κάποιες περιπτώσεις ενδείκνυται στην αντιμετώπιση οδοντιατρικών προβλημάτων.

Aν και χρησιμοποιείται όλο και λιγότερο λόγω της ραγδαίας εξέλιξης στα υλικά των σύνθετων ρητινών καθώς και στα υλικά συγκόλλησής τους, σε ορισμένες περιπτώσεις, έχει καλύτερη συμπεριφορά σαν μείγμα (όπως για παράδειγμα όταν η τερηδόνα επεκτείνεται κάτω από τα ούλα) σε σύγκριση με την έμφραξη ρητίνης. Επίσης, για το αμάγαλμα απαιτείται λίγος χρόνος για την ολοκλήρωση της τοποθέτησής του και είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις δυνάμεις της μάσησης όλης της στοματικής κοιλότητας.

Βέβαια, κατά την εφαρμογή του, ίσως να χρειαστεί να κοπεί υγιής οδοντική ουσία για την ακριβή επίτευξη του σχήματος επειδή συγκρατείται μέσα στην κοιλότητα του δοντιού μηχανικά.

Σχετικά με το υγρό μέταλλο υδράργυρος, (που βρίσκεται στο αμάγαλμα) θα πρέπει να σημειωθεί πως όταν υπάρχουν παλαιά μεταλλικά σφραγίσματα στη στοματική κοιλότητα, το ποσό του υδραργύρου που μπορεί να απελευθερωθεί κατά τη μάσηση είναι ουσιαστικά ακίνδυνο διότι είναι εξαιρετικά μικρό. Δηλαδή, δεν αποτελεί απειλή για την υγεία του ασθενούς και η κατάργησή του συνίσταται για την προστασία του περιβάλλοντος. Συμπληρωματικά, τα τελευταία χρόνια πριν τοποθετηθεί το υλικό στο δόντι, αφαιρείται πλέον ο υδράργυρος διότι η διαδικασία γίνεται προδοσολογημένα, σε μορφή κάψουλας.

Λόγοι αντικατάστασης

Πολλοί ασθενείς με παλαιές αποκαταστάσεις από αμάλγαμα, επισκέπτονται τον οδοντίατρό τους για να τα απομακρύνουν και να τα αντικαταστήσουν με λευκά.

Οι λόγοι αντικατάστασης ενός σφραγίσματος από αμάλγαμα είναι οι ακόλουθοι:

• ο επανατερηδονισμός (όταν χαλάσει το δόντι εκεί που ενώνεται με το σφράγισμα)
• ο φόβος για την τοξικότητα του υδραργύρου που περιέχει το οποίο απελευθερώνεται με την πάροδο του χρόνου
• η αισθητική βελτίωση του στόματός
• η εμφάνιση κάποιου προβλήματος όπως η αποκόλληση του σφραγίσματος από το δόντι, το κάταγμα του σφραγίσματος ή του δοντιού κ.α.

Σε κάθε περίπτωση, εάν η μεταλλική έμφραξη έχει φτάσει στο όριο της ζωής της, εμφανίζονται κλινικά προβλήματα, ενώ παράλληλα ο ασθενής μπορεί να έχει διάφορα συμπτώματα (ευαισθησία σε θερμικά ερεθίσματα, πόνος κ.α.), που σημαίνει αυτόματα πως το σφράγισμα χρήζει άμεσης αντικατάστασης.

Έμφραξη ρητίνης –Θετικά και αρνητικά

Τα θετικά στοιχεία των λευκών εμφράξεων συνοψίζονται ως εξής:

• Δεν απαιτείται κοπή υγειούς οδοντικής ουσίας
• Παρουσιάζουν μεγάλη αντοχή στις δυνάμεις της μάσησης ακόμη και στα οπίσθια δόντια (των ρητινών τελευταίας γενιάς)
• Έχουν υψηλό αισθητικό αποτέλεσμα αφού γίνεται πιστή απόδοση της μορφολογίας και του χρώματος του δοντιού οπότε δεν ξεχωρίζουν από τα φυσικά δόντια
• Υπάρχει μεγάλη δυνατότητα εφαρμογής τους σε περισσότερες περιπτώσεις απ’ ότι το αμάλγαμα.
• Αποφεύγεται ο υδράργυρος που περιείχαν τα παλιά αμαλγάματα.
• Ενισχύουν τα αποδυναμωμένα τοιχώματα του δοντιού με αποτέλεσμα να προστατεύονται από πιθανά κατάγματα, λόγω της δυνατότητάς τους να συγκολλούνται με τους οδοντικούς ιστούς
• Επισκευάζονται εύκολα σε περίπτωση μικροσπασίματος
• Επιτρέπεται χρονικά άμεσα η μάσηση μετά την τοποθέτησή τους
• Δεν προκαλούν τη νέκρωση του πολφού διότι ειναι βιοσυμβατά

Τα αρνητικά της τοποθέτησης των εμφράξεων ρητίνης είναι τα ακόλουθα:

-Λόγω της λεπτομερούς κατασκευής τους , απαιτείται περισσότερος χρόνος από μέρους του οδοντιάτρου για την εφαρμογή τους, σε σχέση με τα αμαγαλμάτινα σφραγίσματα. Βέβαια η εξέλιξη των νέων υλικών και των μηχανημάτων ελαχιστοποιούν όλο και περισσότερο το χρόνο ολοκλήρωσης της τοποθέτησής τους.

-Η ρητίνη είναι πιο ακριβό υλικό σε σχέση με το κράμα μετάλλων των μαύρων σφραγισμάτων -Δεν μπορούν να τοποθετηθούν φωτοπολυμεριζόμενες ρητίνες σε άτομα με καρδιακό βηματοδότη διότι το φως από την λάμπα φωτοπολυμερισμού, αποσυντονίζει την λειτουργία του (βηματοδότη) προκαλώντας σοβαρά καρδιακά προβλήματα

Λόγοι αντικατάστασης

Γενικά, ένα σφράγισμα ρητίνης πρέπει να αλλαχθεί εάν:

• σπάσει κομμάτι από τα τοιχώματα του δοντιού ή το σφράγισμα
• εμφανιστεί ξανά τερηδόνα στο δόντι. (Το ήδη σφραγισμένο δόντι έχει αυξημένες πιθανότητες να ξαναπροσβληθεί σε σχέση με ένα ακέραιο)
• δημιουργηθεί πρόβλημα στο νεύρο του δοντιού
• υπάρχει μικρό κενό, όταν το υλικό του σφραγίσματος δεν έχει καλή επαφή με το δόντι

Διάρκεια ζωής

Το προσδόκιμο ζωής των λευκών και των μαύρων σφραγισμάτων εξαρτάται από παράγοντες όπως:

• το επίπεδο της στοματικής υγιεινής του ατόμου
• την ευπάθεια του ασθενούς στη νόσο της τερηδόνας
• την έκταση της αρχικής βλάβης του δοντιού
• την αρχική καλή εφαρμογή του υλικού
• τη διατροφή
• την μάσηση
• τον βαθμό δαγκώματος των δοντιών μεταξύ τους (βουρτσισμός ) κ.α.