Τι είναι η Στεφάνη
Η Στεφάνη (θήκη) χρησιμοποιείται από τους οδοντιάτρους για την προστασία, την ενδυνάμωση και την επανόρθωση των δοντιών. Αποτελεί μορφή έμμεσης αποκατάστασης, που περιβάλλει το δόντι σε όλο το ύψος της μύλης, από την κορυφή του δοντιού μέχρι τη γραμμή των ούλων, καλύπτοντας ολόκληρη τη μασητική και την πλευρική επιφάνειά του.
Οι οδοντιατρικές στεφάνες κατασκευάζονται έτσι, ώστε να ομοιάζουν με το το σχήμα και το χρώμα του φυσικού δοντιού, αποκαθιστώντας την αισθητική και την λειτουργία του, αποτρέποντας πιθανό κάταγμα κατά την μάσηση.
Ενδείξεις
Συγκεκριμένα, οι οδοντικές θήκες τοποθετούνται στις ακόλουθες περιπτώσεις.
Τερηδόνα: όταν το δόντι είναι τερηδοντισμένο, μπορεί να αποκατασταθεί εναλλακτικά με ένα σφράγισμα ή με ένθετα και επένθετα. Σε περίπτωση που η απώλεια οδοντικού ιστού είναι εκτεταμένη, η μόνη ασφαλής λύση για τη βιωσιμότητα του δοντιού είναι η οδοντιατρική στεφάνη που το περιβάλλει ολοκληρωτικά και το προστατεύει.
Απώλεια οδοντικής επιφάνειας λόγω τριξίματος των δοντιών, ή ηλικίας: οι ασθενείς με βρουξισμό (τρίξιμο δοντιών), συνηθίζουν να τρίζουν ή να σφίγγουν τα δόντια. Η τοποθέτηση θηκών μετά την αποκατάσταση μιας βλάβης που έχει προκληθεί στο ήδη αδυνατισμένο δόντι, το προστατεύουν από τις μεγάλες πιέσεις που ασκούνται πάνω του, λόγω της συνήθειας του ασθενούς.
Ραγισμένο δόντι: η τοποθέτηση στεφάνης "φρενάρει" την επέκταση ενός ραγίσματος και την εξέλιξή του σε κάταγμα, που μοιραία μπορεί να οδηγήσει και σε απώλεια του δοντιού. Σε πολύ κατεστραμμένα δόντια ίσως χρειαστεί πρωτίστως, ενδοδοντική θεραπεία και τοποθέτηση ενδοριζικού άξονα.
Μετά από ενδοδοντική θεραπεία (απονεύρωση): στη περίπτωση αυτή, τα δόντια μετά την θεραπεία, είναι γενικά πιο εύθραυστα. Ο οδοντίατρος μπορεί να επιλέξει τη χρήση θήκης δοντιού αντί του σφραγίσματος, ιδίως αν ο οδοντικός ιστός έχει υποστεί μεγάλη βλάβη. Επίσης, η στεφάνη προσφέρει προληπτικά μεγαλύτερη προστασία πριν το δόντι τερηδονιστεί ξανά, μετά από μια απονεύρωση, κάτι που ο ασθενής δεν αντιλαμβάνεται λόγω της έλλειψης πόνου (δεν υπάρχουν πλέον νεύρα στο δόντι) και η καταστροφή είναι σαφώς μεγαλύτερη.
Απώλεια διπλανών δοντιών για την στήριξη μιας κινητής οδοντοστοιχίας ή γέφυρας: μια οδοντιατρική γέφυρα αποτελείται ουσιαστικά από μια σειρά στεφανών κολλημένων πλευρικά μεταξύ τους, που χρησιμοποιείται για να αντικατασταθούν ένα ή περισσότερα χαμένα δόντια.
Ανάγκη κάλυψης ενός οδοντικού εμφυτεύματος: Σκοπός της τοποθέτησης του εμφύτευματος, είναι η αντικατάσταση της ρίζας ενός χαμένου δοντιού. Έτσι, η αποκατάσταση της μύλης (του τμήματος πάνω από τα ούλα) γίνεται με τη στήριξη μιας στεφάνης δοντιού πάνω στο εμφύτευμα.
Βελτίωση της αισθητικής εμφάνισης ενός δοντιού: η τοποθέτηση θήκης κρίνεται απαραίτητη, όταν ο ασθενής επιθυμεί την αλλαγή σχήματος, χρώματος ή της διάταξης των πρόσθιων δοντιών και οι πιο συντηρητικές τεχνικές (όπως οι όψεις, ή λεύκανση, και το bonding) δεν μπορούν να εφαρμοστούν.
Σπασμένα δόντια: ιδίως, αν το σπασμένο τμήμα είναι μεγάλο, έχει αρκετά αποδυναμωθεί το δόντι για να μπορέσει να αποκατασταθεί μόνο με μια έμφραξη (σφράγισμα). Αν ο οδοντίατρος κρίνει ότι το δόντι μπορεί να σωθεί, επιλέγει την τοποθέτηση στεφάνης (συνήθως μετά από απονεύρωση).
Μεγάλα παλιά σφραγίσματα: όταν σε ένα μεγάλο σφράγισμα υπάρχει νέα βλάβη, απαιτείται και νέα αφαίρεση οδοντικής ουσίας προκαλώντας την περαιτέρω αποδυνάμωσή του, καθιστώντας αναγκαία πλέον τη χρήση της στεφάνης δοντιού.
Χρονική διάρκεια
Η χρονική διάρκεια μιας στεφάνης, υπολογίζεται στα 10 με 15 χρόνια ή και ακόμα περισσότερα, με την προϋπόθεση όμως, πως ο ασθενής θα φροντίζει για την υγιεινή του στόματος. Θα πρέπει όμως να αντικατασταθεί νωρίτερα όταν διαπιστωθεί:
- Τερηδόνα στο δόντι, στο τελείωμα της στεφάνης (αυχενικά)
- Σπάσιμο της στεφάνης
- Απόχρωση της στεφάνης
- Υποχώρηση των ούλων
Κατηγορίες
Κάθε οδοντική στεφάνη, συνήθως αποτελείται εσωτερικά από μέταλλο πάνω στο οποίο εξωτερικά είναι κολλημένο ένα υλικό που μιμείται το χρώμα και την διαφάνεια των δοντιών (μπορεί όμως να είναι φτιαγμένη και εξολοκλήρου από ένα υλικό).
Οι οδοντικές στεφάνες κατηγοριοποιούνται στους ακόλουθους τύπους, ανάλογα με τα χρησιμοποιούμενα υλικά:
Ολοκεραμικές στεφάνες. Είναι κατασκευασμένες εξ ολοκλήρου από πορσελάνη και χρησιμοποιούνται συνήθως στα μπροστινά δόντια. Έχουν εξαιρετική αισθητική απόδοση λόγω της διαφάνειάς τους που προσομοιάζουν σχεδόν τέλεια με την εμφάνιση του φυσικού δοντιού, ενώ έχουν και μεγάλη χρονική διάρκεια. Από την άλλη, είναι περιορισμένης αντοχής γι’ αυτό και δεν αποτελούν πάντα κατάλληλη λύση για τα πίσω δόντια που δέχονται μεγάλες πιέσεις. Επίσης, έχουν σχετικά υψηλό κόστος και η εφαρμογή τους, αντενδείκνυται σε ασθενείς με βρυγμό ή τριγμό δοντιών.
Μεταλλοκεραμικές στεφάνες. Αποτελούνται εσωτερικά από μεταλλικό κράμα (τιτάνιο, χρυσό, χρώμιο, κοβάλτιο, νικέλιο κ.α.) το οποίο καλύπτεται εξωτερικά από πορσελάνη. Διακρίνονται για την μεγάλη τους αντοχή και έχουν καλή εφαρμογή. Επιπροσθέτως χρησιμοποιούνται σε οποιαδήποτε περιοχή του στόματος όμως δεν έχουν το ίδιο αισθητικό αποτέλεσμα με τις ολοκεραμικές.
Ζιρκονίου (ή Ζιρκονίας). Εσωτερικά είναι φτιαγμένες από οξείδιο του ζιρκονίου, το οποίο καλύπτεται εξωτερικά από πορσελάνη. Έχουν πολύ καλή εφαρμογή, μπορούν να τοποθετηθούν σε οποιαδήποτε περιοχή του στόματος και είναι μεγάλης αντοχής. Ουσιαστικά, έχει τα αισθητικά πλεονεκτήματα μιας ολοκεραμικής στεφάνης, διότι το λευκό του χρώμα επιτρέπει το φως να περάσει μέσα από την πορσελάνη. Αποτελεί ακριβή επιλογή από άποψη κόστους.
Μεταλλοακρυλικές στεφάνες. Στο εσωτερικό της θήκης υπάρχει μεταλλικό κράμα που καλύπτεται εξωτερικά από ακρυλικό (πλαστικό) υλικό. Μπορεί να είναι οικονομικές, αλλά έχουν μικρή αντοχή γιατί το ακρυλικό υλικό διαβρώνεται και αποχρωματίζεται εύκολα.
Οι μεταλλικές στεφάνες αποτελούνται από κράμα χρυσού, παλλαδίου ή βασικών μετάλλων. Είναι πολύ ανθεκτικές και μπορούν να τοποθετηθούν ακόμη και στα πίσω δόντια όπου οι μασητικές δυνάμεις είναι μεγάλες, όμως πλέον, δεν προτιμώνται διότι δεν έχουν καλό αισθητικό αποτέλεσμα.
Διαδικασία τοποθέτησης
Η διαδικασία τοποθέτησης μιας θήκης δοντιού ολοκληρώνεται σε τρείς με έξι επισκέψεις ακολουθώντας τα παρακάτω βήματα:
Κατ΄ αρχήν επιλέγεται το κατάλληλο χρώμα για τη στεφάνη, ώστε να ταιριάζει με τα φυσικά δόντια και ακολούθως πραγματοποιείται η λήψη αρχικού αποτυπώματος,για την κατασκευή της προσωρινής αποκατάστασης από τον οδοντοτεχνίτη. Ακολούθως, γίνεται τοπική αναισθησία προκειμένου να αφαιρεθεί όλος ο μη υγιής ιστός από το δόντι και παράλληλα να μειώσει τον όγκο του περιφερικά (μασητική και πλευρικές επιφάνειες), με τον τροχό. Πιθανά, σε κάποιες περιπτώσεις, να προηγηθεί απονεύρωση του δοντιού και τοποθέτηση άξονα στο ριζικό σωλήνα για την καλύτερη στερέωση της στεφάνης. Ακολούθωςμ τοποθετείται η προσωρινή θήκη (από ακρυλικό ή μεταλλικό υλικό) που θα προστατεύει το εκτεθειμένο δόντι. μέχρι την επόμενη επίσκεψη.
Στο επόμενο ραντεβού, αφαιρείται η προσωρινή στεφάνη, τοποθετείται η ημιτελής μόνιμη στεφάνη για να ελεγχθεί αν εφαρμόζει σωστά, γίνεται η τελική παρασκευή του δοντιού, η λήψη του τελικού αποτυπώματος και η επανατοποθέτηση της προσωρινής θήκης.
Αφού έχει ετοιμαστεί η στεφάνη από το οδοντοτεχνικό εργαστήριο, ο οδοντίατρος αφαιρεί την προσωρινή θήκη τοποθετεί την έτοιμη στεφάνη στο δόντια και ελέγχεται η εφαρμογή της. Αν προκύψουν μικροπροβλήματα, μπορούν να διορθωθούν άμεσα από τον οδοντίατρο, χωρίς να χρειαστεί να επιστραφεί στον οδοντοτεχνίτη η στεφάνη για προσαρμογή.
Τέλος, πραγματοποιείται η προσκόλληση της μόνιμης στεφάνης με κονία τελικής αποκατάστασης και ορίζεται επανεξέταση για μια μια εβδομάδα αργότερα.